اسکولیوز کمر یا انحراف ستون فقرات(Scoliosis)

اسکولیوز کمر به انحراف سنتون فقرات به یک طرف که در بیشتر مواقع از سن بلوغ در افراد بروز می کند، گفته می شود. با اینکه دلیل عمده بروز این بیماری را  فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی اعلام کرده اند اما در نهایت دلیل مشخصی برای آن ذکر نشده است.

در ابتدا این بیماری در فرد به شکل خفیفی شروع می شود اما بعد از رشد کودک شدیدتر می شود. که در حالت حاد خود می تواند منجر به معلولیت شود.

علائم بیماری اسکولیوز چیست؟

• شانه های غیر همسطح
• استخوان شانه یا کتف یک سمت بدن به صورت بیرون زده و با قوس همراه است.
• مفصل ران یک طرف بدن بالاتر از دیگری قرار گرفته است.

علائم این بیماری در کودکی نیز قابل تشخیص نیست، اصولا مربی ورزش، معلملن و هم تیمی های ورزشی کودکتان ممکن است زودتر متوجه شوند اما اگر متوحه چنین عارضه ای در کودک خود شدید هر چه سریعتر به پزشک متخخصص مراجعه کنید . در ادامه به تفاوت دو بیماری مختلف ستون فقرات اشاره می کنیم:

اسکولیوز نوع ایدیوپاتیک

این نوع اسوکلیوز در رده گرو های سنی مختلف دیده می شود. این گروه های سنی به ترتیب زیر است:

• کودکی که بین یک تا سه سالگی است.
• نوجوان 10 تا 14 سالکی است.
• بلوغ که بین 11 تا 18 سالگی است.
• بزرگسالی که از 18 سالگی به بالا است.

نکته :این نوع اسکولیوزکمر در دوران بلوغ شایع تر است.

دو دلیل عمده اسکولیوز

اسکولیوز مادر زادی: (Congenital)

کودک در بدو تولد دچار نقص و انحراف در ستون فقرات است. این نوع اسکولیوز به نوع ساختاری نیز شناخته می شود چرا که به صورت مادر زادی می باشد.

اسکولیوز عصبی : (Neurological)

در این نوع ناهنجاری های عصبی بر روی ستون فقرات تاثیر مخرب داشته و باعث انحراف می شود. که شاع ترین آن دیستروفی عضلانی و فلج مغزی می باشد.

نکته: در صورت آسیب یا عفونت ستون فقرات ممکن است که دچار نقص و انحراف جدی در این ناحیه شوید.

عوارض و نشانه های مخرب اسکولیوز

عوامل خطر موثر شایع دربیماری اسکولیوز عبارتند از:

• این بیماری در هر سنی قابل مشاهده است و هم درآقایان و هم خانم ها مشاهده شده که شدت بالای آن در خانم ها خطر بیشتری مانند اختلال درزایمان را در پی دارد.
• سابقه بیماری در خانواده ممکن است مهم باشد اما بسیاری از کودکان هستند که بدون هیچ گونه سابقه خانوادگی به این بیماری مبتلا هستند به دنیا می آیند.
• بیماری قلب و ریه به دلیل درد شدیدی که در ناحیه قفسه سینه ایجاد می کند باعث تنگی نفس و مشکلات قلبی در فرد می شود.
• تغییر ظاهر و شکل بدن که در دختران مخصوصا باعث کمبود اعتماد به نفس، شیوع افسردگی و اختلال در اره رفتن، نشستن و برقارری ارتباط با دیگران، همچنین حوزه عملکرد فرد در جامعه بسیار تاثیر گذار است.

درمان اسکولیوز کمر

فاکتورهای مختلفی در درمان این افراد تاثیر گذار است. که در اینجا به چند فاکتور مهم اشاره می کنیم:

جنسیت:  دختران در معرض آسب بیشتری نسبت به پسران قرار دارند.

شدت انحنای ستون فقرات: احتمال اینکه خمیدگی استخوان ها در حین رشد بیشتر شود بسیار زیاد است.

ساختار خمیدگی  که خود به دو نوع است.

خمیدگی S  شکل (S-shaped curves)

خمیدگی C شکل (C-shaped curves)

مکان خمیدگی: انحرافاتی که در قسمت میانی ستون فقرات بیشتر از قسمت بالا یا پایین ستون فقرات است و به مراتب خطرناکتر و عمل آن سخت تر می باشد.

وضعیت بلوغ:  در سن های بالاتر رشد استخوان متوقف شده است و خطر پیشرفت آن کمتر می شود اما عمل بریس را می توان در کودکان به دلیل اینکه اسنتخوان ها هنوز در حال رشد هستند راحت تر انجام می شود.

بریس برای درمان اسکولیز کمر

بریس وسیله ای برای شکل دادن به استخوان های کودک مبتلا به اسکولیز می باشد که جنسشان یک نوع پلاستیک خاصی است که متناسب با ساختار بدن بیمار ساخته می شود. این پوشش زیر بازوها، دور قفسه سینه، قسمت پایینی کمر و لگن را می پوشاند و اجازه نمی دهد که استخوان کودک به همان حالت رشد کند.

بهتر است که این وسیله در 24 ساعت شبانه روز تن بیمار باشد اما هنگام حرکت های ورزشی می توانند آن را از تنشان در بیاورند.

درمان اسکولیز با عمل جراحی

به جهت پیشگیری از پیشرفت این بیماری پس از سن بلوغ پزشک عمل جراحی را پیشنهاد می دهد. یکی از رایج ترین جراحی ها برای درمان جراحی جو ش دادن مهره ها است. (spinal fusion)

در این عمل یک یا چند مهره ستون فقرات به وسیله میله، قلاب، سیوم و پیچ ستون فقرات را صاف نگه داشته و در حالیکه قطعات استخونی قدیم و جدید به یکدیگر متصل شدده اند.

مشکلات ناشی از جراحی شامل خونریزی، عفونت، درد و آسیب عصبی است. در موارد نادری ممکن است استخوان فقرات بهبود پیدا نکرده و باید دوباره عمل جراحی صورت بگیرد.

روش های درمانی مکمل برای اسکولیوز

درمان دستی ( مانیپولاسیون)

تحریک الکتریکی عضلات

مصرف مکمل های غذایی

این درمان ها هرگز قطعی نیستند و تنها به بهبود عملکرد بیمار کمک می کنند همچنین با وجود اینکه درمانهای ورزشی رشد اسکولیوز را به طور کامل متوقف نمی کند اما در بهبود سلامتی کلی بدن فرد بسیار مفید خواهد بود.